XIII Międzynarodowy Festiwal „Odkrywamy Paderewskiego”

Plakaty

O Festiwalu

W dniach 15-17 listopada 2024 roku pomimo wojennej sytuacji w Ukrainie po raz trzynasty odbył się we Lwowie Międzynarodowy Festiwal Odkrywamy Paderewskiego”. Od pierwszej edycji nam jako organizatorom przyświecała myśl zbudowania platformy polsko-ukraińskiej współpracy- nie tylko pomiędzy muzykami, ale również ludźmi związanymi z szeroko pojętą kultura i polityką. Poprzez Festiwal i inne nasze wspólne wydarzenia pragniemy mieć wkład w rozwój dobrych, przyjaznych polsko-ukraińskich relacji. Szczególnie ważne jest to teraz, kiedy Ukraina stała się ofiarą rosyjskiej agresji. Festiwalem pragniemy wyrazić polsko-ukraińską solidarność. Chcemy pamiętać o niewinnych ofiarach jakie codziennie giną w różnych zakątkach Ukrainy. Pochylamy się z szacunkiem i modlitwą nad ich tragiczną śmiercią.

Tegoroczna edycja poświęcona była ważnym rocznicom i postaciom związanym ze Lwowem, a mianowicie: 120 rocznicy odsłonięcia symbolu Lwowa- Kolumny Mickiewicza, 100 rocznicy urodzin Zbigniewa Herberta oraz 150 rocznicy urodzin Adama Didura. W związku z tym , iż Festiwal corocznie jest organizowany w listopadzie, tradycją stał się fakt, że główne wydarzenie organizatorzy poświęcają także kolejnym rocznicom odzyskania niepodległości przez Polskę. Tak było również i w czasie tej edycji. Festiwal jak co roku cieszył się ogromnym zainteresowaniem zarówno ukraińskiej jak i polskiej społeczności.

15 listopada o godz. 13.00 delegacja Polsko-Ukraińskiej Fundacji im. I.J. Paderewskiego, Konsulatu Generalnego RP we Lwowie oraz przedstawiciele mieszkańców Lwowa uczciły jubileusz Kolumny Mickiewicza. Adam Bala – Prezes Zarządu Polsko-Ukraińskiej Fundacji im. I.J. Paderewskiego wygłosił okolicznościowe przemówienie związane z historią powstania pomnika. Głos zabrała także Dorota Dmuchowska – Konsul Generalny (p.o.) we Lwowie. Pod pomnikiem zostały złożone kwiaty zarówno przez oficjalne delegacje jak i mieszkańców Lwowa. 

Tego samego dnia w Sali Koncertowej Lwowskiej Filharmonii Narodowej o godz. 19.00 odbył się koncert z okazji 106 rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę, 120 rocznicy odsłonięcia Kolumny Mickiewicza we Lwowie oraz 100 rocznicy urodzin Zbigniewa Herberta. Na początku koncertu uczczono ofiary rosyjskiej agresji w Ukrainie: Adam Bala – Prezes Zarządu Fundacji ogłosił minutę ciszy. W otwarciu wydarzenia głos zabrał także Arcybiskup Mieczysław Mokrzycki. W programie koncertu usłyszeliśmy m.in.: Balladę Symfoniczną „Grażyna” Borysa Latoszyńskiego (zainspirowana utworem A. Mickiewicza), której wykonaniu obok orkiestry symfonicznej towarzyszył chór „Gloria”, i „Suitę Ukraińską” Mykoły Kołessy. Drugą część koncertu organizatorzy poświęcili 100 rocznicy urodzin Zbigniewa Herberta – zabrzmiały polskie tanga okresu międzywojennego w specjalnie zamówionej aranżacji Hadriana Tabęckiego. Całość prezentacji przebiegła na najwyższym poziomie artystycznym, wykonana przez: Klaudiusza Barana – akordeon, Mariannę Humestką – fortepian, Eugeniusza Kruka – skrzypce i Jeremiasza Kicyłę – kontrabas. Tango to język tęsknoty, oporu i wolności. Wielkie przeboje tangowe, m. in. „Chryzantemy złociste” czy „Ostatnia niedziela” takich kompozytorów jak: Henryk Wars, Jerzy Petersburski i inni zostały przyjęte z wielkim entuzjazmem i brawami na stojąco. Zaprezentowane w koncercie tanga były realizacją wydarzenia „Poetycko i muzycznie ze Zbigniewem Herbertem jakie zaplanowano na dwa dni Festiwalu. Następnego dnia przewidziano wykonanie monodramu Przemysława Tejkowskiego „Ostatnie tango z Herbertem” jako dalszą część świętowania z wybitnym polskim poetą wywodzącym się ze Lwowa. Prowadząca koncert nawiązała do tematu wydarzenia oraz przybliżyła szczegóły dotyczące kompozytorów, utworów i wykonawców. Poinformowała na początku i na końcu wydarzenia o organizatorach i partnerach Festiwalu.

16 listopada 2024 r. o godz. 13.00 w Pałacu Potockich we Lwowie rozpoczęła się Gala wręczenia nagród Wyróżnienia PADEREWSKI. Uroczystość rozpoczął Taras Woźniak – dyrektor Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki. Na początku zapoznał przybyłych gości z historia Wyróżnienia PADEREWSKI. W 2012 r. Zarząd Polsko-Ukraińskiej Fundacji imienia Ignacego Jana Paderewskiego w” ustanowił wyróżnienie pod tytułem PADEREWSKI. Formę wyróżnienia stanowi statuetka wzorowana na portrecie Ignacego Jana Paderewskiego oraz dyplom. Wyróżnienie przyznawane jest instytucjom i osobom prywatnym z Polski i Ukrainy za szczególny wkład w budowanie dobrych relacji pomiędzy Polską a Ukrainą, zaangażowanie w działania na rzecz polsko-ukraińskiego pojednania, a także popularyzację spuścizny twórczej oraz dokonań Ignacego Jana Paderewskiego. Nagrody przyznaje Międzynarodowa Kapituła Wyróżnienia Paderewski. W skład kapituły wchodzą: Adam Bala- prezes zarządu Polsko-Ukraińskiej Fundacji imienia Ignacego Jana Paderewskiego, Volodymyr Syvokhip- dyrektor Lwowskiej Filharmonii Narodowej, Taras Wozniak- red naczelny czasopisma Ji i dyr. Lwowskiej Galerii Sztuki, Jarosław Godun – dyr. Instytutu Polskiego w Kijowie, Marianna Humetska – dyretkor artystyczna Polsko-Ukraińskiej Fundacji imienia Ignacego Jana Paderewskiego, Yurij Laniuk – ukraiński kompozytor.

Taras Woźniak poinformował, że decyzją Międzynarodowej Kapituły Wyróżnienia PADEREWSKI  2024 laureatami nagrody zostali:

Prof. Marek Wilczyński – profesor nadzwyczajny tytularny. Instytut Anglistyki i Amerykanistyki. Uniwersytet Gdanski. Wydział Filologiczny. Aktywnie zaangażowany w działania na rzecz Ukrainy i zbliżenia pomiędzy oboma narodami.

Prof. Mykoła Kniażycki – ukraiński dziennikarz, poseł Rady Najwyższej Ukrainy VII i VIII kadencji, przewodniczący Komisji ds. Kultury i Duchowości, współprzewodniczący Grupy Parlamentarnej ds. Kontaktów Międzyparlamentarnych z Rzecząpospolitą Polską, przewodniczący Komisji Parlamentarnej Stowarzyszenia między Ukrainą i UE.

Prof. Paweł Kowal – polski polityk, politolog, historyk i publicysta. Doktor habilitowany nauk społecznych, profesor ISP PAN. Poseł na Sejm V, VI, IX i X kadencji. Pełnomocnik rządu RP do spraw odbudowy Ukrainy.

Laudacje laureatom wygłosili: Andrij Pawlyszyn, Antin Borkowski, Orest Drul.

W uzasadnieniu Kapituły laureaci zostali wyróżnieni za znaczący wkład w rozwój dobrych Polsko-Ukraińskich relacji.

Następnie o godz. 14.00 w Sali Lustrzanej Pałacu Potockich we Lwowie rozpoczął się Panel dyskusyjny: „Lwów Zbigniewa Herberta i wspólna przestrzeń dla ukraińskiej, polskiej i żydowskiej kultury”.

Prelegenci:

red. Taras Voznyak, Lwow – Lwów żydowski Laureat Wyróżnienia Paderewski Taras Stepanowycz Wozniak) – ukraiński kulturoznawca, politolog, naczelny redaktor niezależnego kulturoznawczego kwartalnika „Ji”, od września 2016 dyrektor generalny Lwowskiej Galerii Sztuki im. Borysa Woźnickiego, laureat Nagrody im. Wasyla Stusa. Jeden z kwartalników Czasopisma „Ji” Tas Woźniak w całości poświęcił Zbigniewowi Herbertowi: Poeta I miasto – Zbigniew Herbert; Jest wielkim popularyzatorem poety.

Andrij Pavlyshyn, Lwów – Poeta miasta uniwersalnego – czyli Lwowa Laureat Wyróżnienia Paderewski, absolwent wydział historyczny Uniwersytetu Lwowskiego ze specjalizacją historyk, nauczyciel historii. Stypendysta programu Ministra kultury i dziedzictwa narodowego Polski Gaude Polonia, przygotowanie edytorskie wydań książkowych tłumaczeń na język ukraiński utworów eseistycznych Zbigniewa Herberta. Tłumacz wielu polskich pisarzy na język ukraiński, w tym: Herbert Zbigniew, Barbarzyńca w ogrodzie (Duch i Litera, Kijów) Herbert Zbigniew, Martwa natura z wędzidłem (Duch i Litera, Kijów). Herbert Zbigniew, Labirynt nad morzem (Duch i Litera, Kijów).

prof. Marek Wilczyński, Gdańsk – Ukończył studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. 21 czerwca 1991 uzyskał doktorat w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie na podstawie pracy Afrykańskie państwo Wandalów na tle sytuacji w basenie Morza Śródziemnego. Od 1985 zatrudniony na WSP jako asystent, habilitował się na tej samej uczelni, która zmieniła w międzyczasie nazwę na Akademia Pedagogiczna w Krakowie. W latach 2000-2003 był wicedyrektorem, a w l. 2003-2006 dyrektorem Instytutu Historii AP] . W roku 2013 otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych. Członek Komisji Filologii Klasycznej Polskiej Akademii Umiejętności.

Ostap Slyvynski, Lwow – Zbigniew Herbert i poetycka tkanka Lwowa Ukraiński poeta, tłumacz, historyk literatury, eseista. Jest autorem wielu tomików poetyckich. Jego wiersze i eseje były tłumaczone na 17 języków, osobne tomiki ukazały się w Polsce (Ruchomy ogień w tłumaczeniu Bohdana Zadury), Niemczech, Czechach, Bułgarii i Rosji. Tłumaczy z polskiego, bułgarskiego, angielskiego, macedońskiego, białoruskiego, rosyjskiego. Wśród polskich autorów, których tłumaczył, są: Olga Tokarczuk, Andrzej Stasiuk, Hanna Krall, Marek Bieńczyk. Laureat nagrody Ambasady RP na Ukrainie za najlepszy przekład roku 2007. Za tłumaczenie powieści Księgi Jakubowe Olgi Tokarczuk w 2020 r. został odznaczony nagrodą specjalną Lwowa – Miasta Literatury UNESCO. Wykłada na Lwowskim Uniwersytecie Narodowym oraz na Ukraińskim Uniwersytecie Katolickim. Mieszka we Lwowie.

red. Antin Borkovski, Lwów – Lwów i konflikty narodowe XX wieku Laureat Wyróżnienia Paderewski, lwowski dziennikarz publicysta i politolog specjalizujący się w relacjach polsko-ukraińskich Vice Rector Myroslav Marynovych, Lwów – Drogi do pojednania

Iryna Starovoit, Lwów – Lwów miasto spotkań Iryna Starovoit, docent, Katedra Kulturoznawstwa UKU, Członek Zarządu Ukraińskiego PEN-Klubu. Jest poetką, eseistką i profesorem nadzwyczajnym kulturoznawstwa na Ukraińskim Uniwersytecie Katolickim. Urodzona we Lwowie, zadebiutowała poetycko książką No Longer Limpid (1997), która zapewniła jej miejsce w nowym pokoleniu pisarzy od czasu uzyskania przez Ukrainę niepodległości

Anna Gordijewska – dziennikarka Kuriera Galicyjskiego. Znawczyni tematyki Herberta oraz aktorka Polskiego Teatru Ludowego we Lwowie zaprezentowała temat „Ścieżkami Herberta po Lwowie” oraz w poetycki sposób wprowadziła w drugą część wydarzenia jaką był monogram Zbigniewa Tejkowskiego „Ostatnie tango z Herbertem” będący kontynuacją rozpoczętego poprzedniego dnia przedsięwzięcia „Poetycko i muzycznie ze Zbigniewem Herbertem”.

Monodramat ten oparty jest na twórczości Z. Herberta. Aktor i reżyser – Przemysław Tejkowski. Inscenizacja – Krzysztof Szczęsny, Przemysław Tejkowski. Muzyka – Jacek Chrobak W kompozycji wykorzystano utwory muzyczne Przemysława Gintrowskiego. Wykaz utworów Herberta: Las Ardeński, Raport z oblężonego miasta, Szwaczka, Zasypiamy w słowach, Brewiarz i mur, Pan od przyrody, Mój ojciec, Syn cesarza, Cesarz, Potęga smaku, Przesłuchanie anioła, Hakeldama, Testament, Życiorys, Umarli, U wrót doliny, Przesłuchanie Pana Cogito, Koniec. W rytmie tanga bohater wspomina dzieciństwo i młodość, zmaga się z życiem, buntuje się przeciw pajęczynie egzystencji, by w końcu zawędrować w zaświaty. Spektakl oparty w całości na twórczości Zbigniewa Herberta, od Lasu Ardeńskiego do Przesłania Pana Cogito. Bohater przedstawienia, kloszard rzucony na śmietnik życia stara się w rytmie tanga rozgryźć jego tajemnicę wydobywając z ciszy wiersze poety. W spektaklu Herbert mówi przez postać osoby wykluczonej, bezdomnego, który mieszka na śmietniku. Autor monodramatu twierdzi, iż przede wszystkim wynika to z samej poezji Herberta. Pisze on o „dumnym wygnaniu” (nasze oczy i uszy odmówiły posłuchu/ książęta naszych zmysłów wybrały dumne wygnanie), o tym, że nie chce ona żyć w świecie „rumianym, jak rzeźnia o poranku” (choć te słowa nie padają w spektaklu). Herbert (twierdzi autor spektaklu) pod wieloma względami był osobą wykluczoną, sam się wykluczył, bo była to konsekwencja wierności samemu sobie. Mój wykluczony jest bezdomny, ale jeśli widz ogląda osobę, która ma poczucie własnej godności, pod wieloma względami jest bogata. Tak naprawdę, pieniądze są ostatnią rzeczą, która świadczy o bogactwie człowieka.

150. rocznica urodzin Adama Didura była okazją do zorganizowania Gali Operowej w bliskiej współpracy z Teatrem Opery i Baletu imienia S. Kruszelnickiej we Lwowie (który dla Didura przez wiele lat był niemal domem) oraz Operą Śląską, której twórcą po utracie Lwowa przez Polskę był Adam Didur. W czasie Gali wystąpili: Orkiestra Lwowskiej Filharmonii Narodowej, Chór Gloria Lwowskiej Filharmonii Narodowej oraz soliści: Lilia Nikitchuk – mezzosopran, Volodymyr Shynkarenko – bas, Marianna Humetska – fortepian. W programie zabrzmiały znane operowe arie i duety (m. in. w wykonaniu W. Shynkarenki utwory z repertuaru A.Didura), uwertura w wykonaniu orkiestry. Kulminacją wieczoru został występ chóru „Gloria” , który wspólnie z solistami i z orkiestrą zaprezentował fragment opery „Manru” I. J. Paderewskiego. Była to forma uczczenia patrona Festiwalu.

Galeria dzień 1.

Galeria dzień 2.

XIII Międzynarodowy Festiwal Odkrywamy Paderewskiego.( dzień drugi) – 16 listopada 2024 roku
Panel dyskusyjny „Lwów Zbigniewa Herberta – wspólna przestrzeń dla ukraińskiej polskiej i żydowskiej kultury”
Wręczenie „Wyróżnienia Paderewski”
Poetycznie i muzycznie ze Zbigniewem Herbertem.
„Ostatnie Tango z Herbertem” autorski spektakl Przemysława Tejkowskiego oparty na poezji Zbigniewa Herberta

Galeria dzień 3.

XIII Międzynarodowy Festiwal Odkrywamy Paderewskiego ( dzień trzeci)- 17 listopada 2024 roku
Gala operowa „Powrót Adama Didura do Lwowa w 150 rocznice jego urodzin”